Windows từ lâu đã bị đánh giá là tụt hậu về các tính năng hiện đại, đến mức một số bản phân phối Linux có thể mang lại trải nghiệm người dùng tốt hơn. Đã đến lúc Microsoft cần học hỏi từ Linux Mint và tích hợp những cải tiến đáng giá này vào hệ điều hành của mình. Việc này không chỉ nâng cao tiện ích mà còn giúp Windows bắt kịp xu hướng phát triển giao diện và quản lý hệ thống, vốn là thế mạnh của các nền tảng nguồn mở. Bài viết này sẽ phân tích 5 tính năng tiêu biểu của Linux Mint mà Windows thực sự cần tham khảo để nâng cao vị thế trên thị trường công nghệ.
1. Tùy Biến Màn Hình Nền Đỉnh Cao
Linux đã phá vỡ những định kiến về việc không thân thiện với người dùng từ lâu, và Linux Mint là một trong những minh chứng rõ ràng nhất. Windows không quá xa vời, nhưng có thể học hỏi rất nhiều từ Linux Mint khi nói đến khả năng tùy biến màn hình nền.
Như bạn có thể biết, khả năng di chuyển thanh tác vụ (taskbar) đến bất kỳ cạnh nào trên màn hình đã bị loại bỏ ở Windows 11. Mặc dù có các chỉnh sửa registry và các giải pháp thay thế khác, nhưng kết quả thường là một thanh tác vụ gặp lỗi và không tương thích tốt với thiết kế biểu tượng căn giữa mà Windows 11 cung cấp.
Trên Linux Mint, bạn sẽ không gặp những vấn đề này. Người dùng có thể đặt thanh tác vụ ở bất cứ đâu họ muốn, điều chỉnh kích thước của nó, thêm các “desklet” (tiện ích nhỏ) ngay lên màn hình nền để theo dõi hệ thống thời gian thực, hoặc chọn một chủ đề tối với các biểu tượng đầy màu sắc hơn. Các desklet hoạt động rất giống với widget, nhưng hầu hết chúng có chung một ngôn ngữ thiết kế, và bạn có thể tải thêm từ trong menu desklets.
Tùy chọn Desklet mở trên Linux Mint, minh họa khả năng tùy biến giao diện desktop với các tiện ích con đa dạng
Windows không cần phải làm quá nhiều để bắt kịp Linux Mint ở khía cạnh này. Người dùng có thể sử dụng các chương trình bên thứ ba như Rainmeter để tùy chỉnh màn hình nền Windows của mình. Tuy nhiên, việc có sẵn các tính năng này là một kỳ vọng hợp lý từ một hệ điều hành 40 năm tuổi đã trải qua vô số thay đổi thiết kế, bao gồm cả việc loại bỏ một số tính năng đã từng có trong quá khứ.
Bộ ứng dụng XApp của Linux Mint cũng cung cấp giao diện người dùng và chức năng đồng nhất hơn trên các tiện ích cốt lõi. Windows đã và đang cập nhật các công cụ cốt lõi của mình một cách chậm rãi kể từ khi ra mắt Windows 11 để có một chủ đề thiết kế nhất quán trên toàn hệ điều hành, nhưng vẫn còn những điểm chưa hoàn thiện mà bạn gặp phải thường xuyên. Ví dụ điển hình nhất là giao diện cài đặt rời rạc, nơi một số cài đặt cốt lõi như Khôi phục Hệ thống (System Restore) vẫn nằm trong ứng dụng Control Panel, vốn chưa được cập nhật để phù hợp với thẩm mỹ hiện đại của Windows 11.
2. Tính Năng Chụp Ảnh Hệ Thống Timeshift
Nếu bạn muốn tạo bản sao lưu cài đặt Windows của mình, lựa chọn tốt nhất thường là sao chép toàn bộ ổ đĩa lưu trữ. Windows có tính năng System Restore, nhưng nó kém xa so với Timeshift của Linux Mint.
Tính năng Timeshift hoạt động ngầm và định kỳ chụp ảnh hệ thống của bạn. Hơn nữa, sau lần chụp ảnh ban đầu, chỉ những thay đổi được thực hiện trên hệ thống mới được ghi lại, tạo ra một cách sao lưu hệ thống nhanh hơn và tiết kiệm dung lượng lưu trữ hơn nhiều.
Giao diện Timeshift trên Linux Mint, hiển thị các tùy chọn quản lý và khôi phục ảnh chụp hệ thống hiệu quả
System Restore trên Windows cũng thực hiện sao lưu định kỳ, nhưng chương trình này được ẩn sâu trong Control Panel và thậm chí không hiển thị trong phần Khôi phục của ứng dụng cài đặt mới và cải tiến của Windows 11. Giao diện của nó cũng khá cũ kỹ so với phần còn lại của hệ điều hành.
Timeshift, mặt khác, dễ dàng tìm thấy trong cài đặt Linux Mint và quan trọng hơn là dễ sử dụng. Các tùy chọn và cài đặt dễ hiểu, và bạn có thể tạo bản sao lưu hàng tháng, hàng tuần, hàng ngày, hàng giờ hoặc thậm chí sau mỗi lần khởi động. Nó cung cấp nhiều quyền kiểm soát hơn về cách bản sao lưu được tạo, và bạn chỉ cần thiết lập một lần. Trong một hệ điều hành như Windows, nơi bản cập nhật tiếp theo có thể làm hỏng hệ thống của bạn, các bản sao lưu như thế này thường rất hữu ích và cần thiết.
3. Trình Quản Lý Phần Mềm Tích Hợp Flatpak
Microsoft đã cố gắng thống nhất hệ sinh thái chương trình phân mảnh của mình từ Windows 8 với việc giới thiệu Microsoft Store. Tuy nhiên, tình hình vẫn chưa thay đổi nhiều. Microsoft Store có một vài ứng dụng lớn, nhưng phần lớn các chương trình bạn tải xuống có lẽ vẫn đến từ internet dưới dạng các tệp cài đặt thực thi (.exe). Mặc dù vậy, có rất nhiều lý do tại sao bạn nên ưu tiên tải xuống ứng dụng từ Microsoft Store để đảm bảo an toàn và tính tương thích.
Linux Mint, lại sử dụng Flatpak, một công nghệ đóng gói ứng dụng, để thống nhất các gói cài đặt truyền thống, kho lưu trữ của bên thứ ba và các gói Flatpak vào một giao diện duy nhất – Trình quản lý phần mềm (Software Manager). Điều này đưa hầu hết mọi chương trình bạn cần trên PC Linux Mint vào một nơi để tải xuống dễ dàng và quan trọng hơn là an toàn.
Trình quản lý phần mềm đang chạy trên Linux Mint, hiển thị kho ứng dụng thống nhất và tích hợp Flatpak
Việc phát tán các phiên bản độc hại của các chương trình hợp pháp là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm phần mềm độc hại trên Windows. Đưa quá trình cài đặt thông qua một nền tảng như Flatpak giúp xác minh tính hợp pháp của chương trình thông qua chữ ký mật mã, nghĩa là bạn sẽ ít khi mắc lừa các bản giả mạo hơn.
Flatpak cũng giúp các nhà phát triển dễ dàng phát triển ứng dụng của họ một lần và phân phối trên nhiều bản phân phối Linux. Nó cũng cho phép bạn dễ dàng đóng gói bất kỳ thư viện hoặc phụ thuộc nào mà ứng dụng của bạn cần, vì vậy bạn sẽ không phải loay hoay cài đặt Visual C++ hoặc các yêu cầu hệ thống khác mà hệ điều hành đáng lẽ phải tự động xử lý. Đây là một lợi thế lớn so với hệ sinh thái ứng dụng của Windows.
4. Quản Lý Driver Toàn Diện
Cài đặt driver là một cơn ác mộng trong Windows, trừ khi bạn đã có một mức độ chuyên môn kỹ thuật nhất định và hiểu biết về phần cứng bạn đang sử dụng cũng như về bản thân Windows. Hầu hết các nhà sản xuất phần cứng đều có tiện ích driver riêng của họ, và nếu bạn không muốn tải xuống những tiện ích đó, bạn có thể phải kiểm tra trang web của họ để tìm các bản cập nhật mới.
Linux Mint có tính năng Trình quản lý Driver (Driver Manager) tự động tải xuống và cài đặt các driver mới nhất cho phần cứng của bạn, bất kể nhà sản xuất. Vì vậy, nếu bạn có GPU Nvidia, chip Wi-Fi Broadcom và các thành phần khác từ nhiều nhà sản xuất khác nhau, như thường thấy ở các máy tính Windows, bạn sẽ dễ dàng cài đặt driver hơn rất nhiều.
Giao diện Driver Manager trên Linux Mint, hỗ trợ tự động tìm kiếm và cài đặt driver phần cứng
Windows cung cấp một số driver hệ thống cơ bản ngay từ đầu và Windows Update sẽ cập nhật driver của bạn khi có thể, nhưng đó còn xa mới là một giải pháp hoàn chỉnh. Nếu bạn muốn một công cụ cập nhật driver tất cả trong một, bạn có thể tìm kiếm các tiện ích cập nhật driver miễn phí cho Windows từ các nhà phát triển thứ ba.
Trình quản lý Driver của Linux Mint cũng có nghĩa là bạn sẽ không gặp phải xung đột giữa driver do OEM cung cấp và driver chung đi kèm với hệ điều hành của bạn. Một tính năng ngọt ngào khác là Driver Manager cho bạn biết mục đích của mỗi driver mà nó cài đặt, nghĩa là bạn sẽ không phải đoán mò về các driver được cài đặt trên PC của mình.
Linux Mint cũng áp dụng khái niệm tương tự cho một tiện ích khác gọi là Update Manager. Đúng như tên gọi, nó quản lý các bản cập nhật của bạn, tự động đưa các bản cập nhật có vấn đề vào danh sách đen để bạn không gặp phải các vấn đề hệ thống sau khi cài đặt và sử dụng một số liệu “số ngày đăng nhập” để tránh làm phiền bạn về thời điểm cài đặt các bản cập nhật.
5. Chia Sẻ Tệp Cục Bộ Với Warpinator
Chuyển tệp giữa hai PC đáng lẽ phải là một tác vụ tương đối đơn giản, nhưng nếu bạn không có USB trong tay, tác vụ đơn giản này có thể trở thành một cơn ác mộng. Windows không có tính năng tương tự AirDrop của Apple, và tính năng Nearby Sharing của Windows hiếm khi hoạt động hiệu quả đối với nhiều người dùng. Mặc dù có các tùy chọn bên thứ ba như Snapdrop, nhưng đây đáng lẽ phải là một tính năng tích hợp sẵn trong Windows từ lâu.
Được giới thiệu lại trong Linux Mint 20, tính năng Warpinator là giải pháp hoàn hảo cho những vấn đề này. Warpinator hoạt động tương tự như AirDrop, nghĩa là bạn chỉ cần mở giao diện, và các thiết bị tương thích sẽ tự động hiển thị. Sau đó, bạn có thể truyền toàn bộ thư mục với xác minh checksum, giúp nó vượt trội hơn nhiều so với việc gửi tệp đính kèm qua email hoặc sử dụng USB. Warpinator cũng có sẵn dưới dạng công cụ độc lập cho Android và Windows, được gọi là Winpinator, vì vậy bạn có thể tải xuống và tận hưởng cùng chức năng tương tự.
Warpinator đang hoạt động trên Linux Mint, hiển thị giao diện chia sẻ tệp cục bộ giữa các thiết bị
Kết Luận
Linux và nhiều bản phân phối của nó đã tiến một chặng đường dài, đến mức chúng có thể được coi là sự thay thế hoàn hảo cho Windows đối với người dùng phổ thông. Windows đã tụt hậu với một vài bản cập nhật gần đây, và hy vọng những tính năng vượt trội như tùy biến giao diện, sao lưu hệ thống thông minh, quản lý phần mềm an toàn, hỗ trợ driver toàn diện và khả năng chia sẻ tệp cục bộ mượt mà từ Linux Mint sẽ xuất hiện trong các bản cập nhật sắp tới của Microsoft. Điều này không chỉ giúp cải thiện trải nghiệm người dùng mà còn củng cố vị thế của Windows trong cuộc đua công nghệ hiện đại.
Bạn nghĩ sao về những tính năng này? Liệu Microsoft có nên lắng nghe cộng đồng và tích hợp chúng vào Windows không? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn trong phần bình luận bên dưới!
