Nhiều smartphone hiện đại sở hữu cảm biến camera chính siêu sắc nét, với độ phân giải từ 50 đến 200 megapixel. Con số này thậm chí còn cao hơn những gì nhiều nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp sử dụng. Máy ảnh Nikon D300 mà tôi từng dùng khi còn làm photographer bán thời gian chỉ có cảm biến 12.3 megapixel, khá nhiễu ở ISO cao. Đối lập, chiếc iPhone 16 Pro tôi đang dùng có cảm biến chính 48 megapixel, có thể chụp trong điều kiện gần như tối nhờ kết hợp xử lý phần mềm và chống rung quang học. Thời còn chụp tiệc cưới, tôi đã mơ ước có khả năng này. Ngày nay, một số điện thoại như Samsung Galaxy S25 Ultra còn đạt tới mức 200 megapixel, con số từng được xem là đỉnh cao nghệ thuật.
Tuy nhiên, dù là chọn điện thoại hay máy ảnh chuyên dụng, tôi luôn đánh giá ống kính telephoto dài cao hơn nhiều so với cảm biến chính có độ sắc nét tối đa. Sau đây là lý do.
iPhone 16 Pro đang quay video thực tế, minh họa khả năng camera
Tại sao nhà sản xuất nhấn mạnh cảm biến chính sắc nét hơn
Không chỉ đơn thuần để “khoe khoang” thông số, việc trang bị cảm biến chính có độ phân giải cực cao trên điện thoại có những mục đích rõ ràng. Hãy lùi lại một bước để xem xét giá trị của một cảm biến chính siêu sắc nét. Xét cho cùng, cảm biến 12.3 megapixel trên chiếc D300 của tôi ngày xưa vẫn đủ tốt để in ảnh chân dung kích thước 20×25 cm. Về lý thuyết, một cảm biến 200 megapixel có thể tạo ra ảnh có độ phân giải 12.240 x 6.320 pixel, vượt xa độ phân giải của TV 8K, chứ đừng nói đến một khung ảnh treo tường. Nghe qua, bạn sẽ nghĩ có thể chụp ảnh để in cả biển quảng cáo lớn.
Nhưng thực tế, các nhà sản xuất điện thoại không chỉ chạy đua theo độ phân giải tối đa. Thay vào đó, họ theo đuổi hai mục tiêu chính. Đầu tiên là độ nhạy sáng. Với cảm biến lớn hơn, các pixel có thể được “ghép lại” (binning) để cải thiện hiệu suất chụp thiếu sáng. Bạn tạm thời hy sinh độ phân giải, nhưng có một bức ảnh 12 megapixel dùng được vẫn tốt hơn một bức ảnh 50 megapixel bị nhiễu hạt và mờ nhòe. Trong điều kiện đủ sáng, việc ghép pixel có thể giảm bớt hoặc tắt đi.
Các nhà sản xuất điện thoại theo đuổi hai thứ: độ nhạy sáng và hiệu ứng zoom giá rẻ.
Thứ hai, cảm biến lớn cũng là một cách rẻ tiền để tạo hiệu ứng zoom. Vì một hình ảnh 4K có thể “nhét” vừa nhiều lần vào một bức ảnh 100 hoặc 200 megapixel, bạn thường có thể crop ảnh để tạo hiệu ứng zoom mà ít hoặc không làm mất chi tiết đáng kể. Với sự hỗ trợ của xử lý phần mềm, các vấn đề tiềm ẩn có thể được che đậy.
Trong khi đó, camera telephoto chuyên dụng lại tương đối phức tạp. Chúng không chỉ cần một cảm biến riêng mà còn cần hệ thống ống kính lớn hơn, khó nhét vào kích thước mỏng manh của điện thoại thông minh. Đó là lý do tại sao nhiều thiết bị cao cấp có phần lồi camera rất lớn. Hệ quả là, zoom “kỹ thuật số” (dựa vào crop từ cảm biến chính) có thể rẻ hơn nhiều so với zoom thực tế, được gọi là zoom quang học.
Cụm camera sau của Samsung Galaxy S25 Ultra với nhiều ống kính, nhấn mạnh hệ thống camera đa dạng
Lý do dân chuyên nghiệp ưa chuộng camera Telephoto
Tất nhiên là với điều kiện thông số đủ tốt.
Lưu ý rằng tôi đã nói cảm biến chính lớn cho phép tạo ra “hiệu ứng” zoom giá rẻ. Thực tế là bạn chỉ đơn giản là phóng to một phần của hình ảnh ở xa hơn. Điều này không chỉ tiềm ẩn nguy cơ mất chi tiết mà còn làm phóng đại mọi khuyết điểm, chẳng hạn như nhiễu cảm biến hoặc các hạt bụi. Và khi ảnh bị crop càng nhiều, bạn càng dễ nhận thấy các pixel riêng lẻ, vì bạn đang làm việc với ít dữ liệu điểm ảnh hơn. Bạn có thể thử zoom kỹ thuật số vào đỉnh Tòa nhà Empire State từ Hoboken, nhưng bức ảnh cuối cùng có thể sẽ là một mớ bòng bong các pixel.
Zoom kỹ thuật số cũng có thể khuếch đại mọi quang sai, chẳng hạn như biến dạng do nhiệt không khí. Ống kính telephoto cũng chịu ảnh hưởng của những điều này, nhưng ít nhất quang sai sẽ ít nổi bật hơn trong khung hình.
Bạn có thể thử zoom kỹ thuật số vào đỉnh Tòa nhà Empire State từ Hoboken – nhưng bức ảnh cuối cùng có thể sẽ là một mớ bòng bong các pixel.
Ngoài ra, có một sự khác biệt rõ rệt về phối cảnh khi sử dụng zoom quang học. Ống kính telephoto có xu hướng làm “nén” chủ thể với hậu cảnh và giúp dễ dàng đạt được độ sâu trường ảnh nông (xóa phông), ít nhất là khi chủ thể ở gần. Đây là lý do tại sao các nhiếp ảnh gia chân dung thường sử dụng ống kính 70-120 mm, trong khi ống kính 50 mm về lý thuyết cũng đủ. Kết quả mang lại cảm giác “nghệ thuật” hơn, khó diễn tả bằng lời.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng camera telephoto phải đạt được một số thông số nhất định. Bất kỳ cảm biến nào dưới 12 megapixel đều đáng cân nhắc, và ngay cả khi trên ngưỡng đó, cảm biến telephoto có xu hướng hoạt động kém hơn trong điều kiện thiếu sáng. Điều này khiến tính năng chống rung quang học (OIS) trở nên thiết yếu – bản thân tôi đôi khi vẫn nhận được ảnh bị mờ khi zoom 5x trong điều kiện đủ sáng.
Minh họa việc cắt ảnh (crop) trên phần mềm chỉnh sửa, cho thấy cách zoom kỹ thuật số hoạt động
Camera 200 Megapixel: Có “tự bán rẻ” khả năng chụp ảnh của bạn?
Điều này phụ thuộc vào trường hợp sử dụng cụ thể. Bạn không nhất thiết phải lo lắng nếu đang dùng một chiếc điện thoại có camera chính megapixel cao nhưng camera telephoto kém hoặc không có. Vấn đề nằm ở tần suất bạn chụp ảnh trong các điều kiện khác thường. Hầu hết các bức ảnh có xu hướng được chụp ở cự ly gần chủ thể, không quá vài mét và trong môi trường đủ sáng, rõ ràng. Trong những tình huống đó, việc crop để zoom không phải là vấn đề lớn, vì điện thoại của bạn không cần phải phóng đại ảnh quá nhiều.
Lý tưởng nhất, các nhà sản xuất điện thoại nên cung cấp cả hai ưu điểm, đưa camera telephoto dài trở thành tiêu chuẩn và nâng cấp cảm biến liên quan.
Tuy nhiên, khi bạn cố gắng đẩy giới hạn, zoom kỹ thuật số sẽ bộc lộ nhược điểm. Giả sử bạn đang tham dự một lễ hội âm nhạc mùa hè và cố gắng zoom vào ca sĩ chính từ phía cuối đám đông. Bạn có thể chụp được một bức ảnh có độ phân giải cao và dùng được – nhưng đừng quá trông cậy. Zoom quang học nói chung sẽ đáng tin cậy hơn nhiều, miễn là sân khấu đủ sáng, bạn có đủ độ dài tiêu cự zoom và có thể giữ chắc tay.
Lý tưởng nhất, các nhà sản xuất điện thoại nên cung cấp cả hai ưu điểm, đưa camera telephoto dài trở thành tiêu chuẩn và nâng cấp cảm biến liên quan. Điều này chắc chắn sẽ đến vào một thời điểm nào đó. Còn hiện tại, nếu bạn quan tâm đến chất lượng ảnh, tôi khuyên bạn nên tìm hiểu kỹ thông số camera cụ thể của từng chiếc điện thoại trước khi mua.
