Nếu bạn đang gặp khó khăn khi chạy các tựa game đồ họa nặng hoặc ứng dụng chuyên nghiệp trên máy tính của mình, khả năng cao là bạn đang thiếu bộ nhớ VRAM. Mặc dù việc “tăng” VRAM theo nghĩa đen gần như là không thể đối với hầu hết các trường hợp, việc hiểu rõ về VRAM, cách nó hoạt động và những lựa chọn tối ưu vẫn là kiến thức nền tảng quan trọng giúp bạn cải thiện hiệu suất đồ họa của PC. Bài viết này của Doisongcongnghe.net sẽ cung cấp cái nhìn chuyên sâu về bộ nhớ RAM đồ họa và cách quản lý nó một cách hiệu quả nhất.
VRAM là gì? Khái niệm và Vai trò của Bộ nhớ RAM đồ họa
VRAM (Video RAM, hay còn gọi là RAM đồ họa) là một loại bộ nhớ RAM chuyên dụng, hoạt động song song với bộ xử lý đồ họa (GPU) của máy tính. GPU là một chip quan trọng nằm trên card đồ họa (hay còn gọi là card màn hình), chịu trách nhiệm chính trong việc xử thị và hiển thị hình ảnh trên màn hình của bạn. Mặc dù về mặt kỹ thuật, thuật ngữ “GPU” và “card đồ họa” thường được dùng thay thế cho nhau, nhưng thực chất GPU là bộ não xử lý, còn card đồ họa là toàn bộ bo mạch chứa GPU cùng các thành phần khác, bao gồm VRAM.
Chức năng chính của VRAM là lưu trữ tất cả thông tin mà GPU cần để xử lý và xuất hình ảnh một cách nhanh chóng và mượt mà lên màn hình. Các thông tin này bao gồm:
- Kết cấu (textures) của vật thể trong game: Hình ảnh chi tiết của bề mặt vật thể.
- Hiệu ứng ánh sáng: Bóng đổ, phản chiếu, ánh sáng động.
- Khung hình đã render: Dữ liệu hình ảnh đã được xử lý và sẵn sàng hiển thị.
Đối với các game cũ hoặc có đồ họa đơn giản, yêu cầu về VRAM không quá cao. Tuy nhiên, khi bạn muốn chơi game ở độ phân giải cao như 4K, tốc độ khung hình (FPS) cao, hoặc kích hoạt các hiệu ứng hình ảnh phức tạp, lượng VRAM cần thiết sẽ tăng lên đáng kể.
Không chỉ riêng game, nhiều phần mềm chuyên nghiệp khác cũng đòi hỏi một lượng VRAM đáng kể để hoạt động hiệu quả. Ví dụ, các phần mềm thiết kế 3D như AutoCAD, các tác vụ chỉnh sửa ảnh chuyên sâu trong Photoshop, hay việc chỉnh sửa video chất lượng cao (ví dụ: video 4K) đều sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng nếu hệ thống của bạn không có đủ VRAM. Việc sử dụng VRAM cho các tác vụ này nhanh hơn nhiều so với việc sử dụng RAM hệ thống chính, bởi VRAM được đặt ngay cạnh GPU trên card đồ họa và được thiết kế đặc biệt cho mục đích xử lý đồ họa cường độ cao, do đó nó được gọi là “bộ nhớ chuyên dụng”.
Cách Kiểm Tra VRAM Trên Windows 11 và Windows 10
Bạn có thể dễ dàng kiểm tra lượng VRAM hiện có trên hệ thống Windows 11 của mình bằng các bước sau:
- Mở menu Settings bằng cách nhấn tổ hợp phím Win + I.
- Nhấp vào System ở thanh bên trái, sau đó chọn Display trong menu hiển thị.
- Cuộn xuống và nhấp vào Advanced display (Cài đặt màn hình nâng cao) trong phần Related settings (Cài đặt liên quan).
- Nếu bạn có nhiều màn hình, hãy chọn màn hình cần kiểm tra từ hộp thả xuống ở trên cùng.
- Mở rộng hộp dưới phần Display information và nhấp vào Display adapter properties for Display [X] (Thuộc tính bộ điều hợp màn hình cho Màn hình [X]).
Cửa sổ thuộc tính bộ điều hợp màn hình hiển thị thông tin VRAM trên Windows 11
Trên Windows 10, bạn có thể truy cập cùng một menu thông qua đường dẫn: Settings > System > Display > Advanced display settings > Display adapter properties.
Trong cửa sổ “Properties” (Thuộc tính) vừa mở, bạn sẽ thấy thông tin về card đồ họa của mình dưới mục Adapter Type. Nếu bạn thấy tên card đồ họa Nvidia hoặc AMD, đó là dấu hiệu cho thấy bạn đang sử dụng card đồ họa rời. Tuy nhiên, nếu bạn thấy Intel HD Graphics hoặc một cái tên tương tự không phải là card đồ họa rời, rất có thể bạn đang sử dụng đồ họa tích hợp thay vì đồ họa chuyên dụng. Điều này có tác động lớn đến tình trạng VRAM của bạn.
Đồ Họa Rời (Dedicated) và Đồ Họa Tích Hợp (Integrated): Khác Biệt Về VRAM
Nếu bạn sở hữu một card đồ họa rời (thường thấy trong các máy tính để bàn tự lắp ráp hoặc laptop gaming), lượng VRAM trên card đã được thiết lập cố định. Bạn không thể tăng VRAM này mà không mua một card đồ họa mới. Các thông số kỹ thuật của card đồ họa thường ghi rõ lượng VRAM được tích hợp sẵn. Chúng ta sẽ thảo luận chi tiết về cách xác định lượng VRAM bạn cần sau.
Ngược lại, các máy tính để bàn giá rẻ và hầu hết laptop phổ thông không có card đồ họa rời. Thay vào đó, chúng sử dụng đồ họa tích hợp. Giải pháp đồ họa tích hợp có nghĩa là GPU được tích hợp trực tiếp vào cùng một khuôn với CPU và chia sẻ RAM hệ thống chính thay vì có VRAM riêng. Đây là một giải pháp tiết kiệm chi phí, cho phép laptop hiển thị đồ họa cơ bản mà không cần một card đồ họa cồng kềnh và tiêu tốn nhiều năng lượng.
Tuy nhiên, đồ họa tích hợp có hiệu suất kém hơn đáng kể đối với các tác vụ chơi game hoặc xử lý đồ họa chuyên sâu. Mặc dù các CPU đời mới đã cải thiện đáng kể so với các mẫu cũ, đồ họa tích hợp vẫn gặp khó khăn với bất kỳ tựa game nào vượt quá mức đơn giản với cài đặt thấp.
Mẹo “Tăng Cường” VRAM: Giải Pháp Tối Ưu (Không Phải Nâng Cấp)
Như đã đề cập, cách tốt nhất để thực sự “tăng” VRAM là mua một card đồ họa mới, mạnh hơn. Nâng cấp từ đồ họa tích hợp lên một card đồ họa rời (ngay cả một mẫu giá rẻ) sẽ tạo ra sự khác biệt đáng kinh ngạc cho hiệu suất đồ họa của bạn.
Mặc dù việc thêm RAM hệ thống cho máy tính (thường khó hoặc không thể thực hiện trên laptop) có thể cải thiện một chút hiệu suất khi sử dụng đồ họa tích hợp, nhưng thường không đủ để tạo ra sự khác biệt đáng kể. Bạn cũng nên đảm bảo rằng mình đã giảm thiểu mức sử dụng RAM hệ thống nhiều nhất có thể, nhưng những tối ưu hóa nhỏ này không thể khắc phục các vấn đề cốt lõi của đồ họa tích hợp.
Nếu bạn đang trong tình trạng “khẩn cấp” hoặc muốn thử, có một vài cách bạn có thể thử để “đánh lừa” máy tính “tăng” giá trị VRAM được báo cáo.
1. Điều Chỉnh Phân Bổ VRAM Trong BIOS/UEFI
Phương pháp đầu tiên là điều chỉnh phân bổ VRAM trong UEFI hoặc BIOS của máy tính. Để thực hiện, bạn cần truy cập vào BIOS của máy tính và tìm kiếm một tùy chọn trong menu có tên như Advanced Features, Advanced Chipset Features, hoặc tương tự. Bên trong mục đó, hãy tìm một danh mục phụ có tên Graphics Settings, Video Settings, hoặc VGA Share Memory Size.
Những tùy chọn này thường cho phép bạn điều chỉnh lượng bộ nhớ mà bạn phân bổ cho GPU. Giá trị mặc định thường là 128MB. Bạn có thể thử tăng lên 256MB hoặc 512MB nếu hệ thống của bạn có đủ RAM để chia sẻ.
Tuy nhiên, không phải mọi CPU hay BIOS đều có tùy chọn này. Nếu bạn không tìm thấy hoặc không thể thay đổi nó, có một cách giải quyết khác có thể hữu ích.
2. Thay Đổi Giá Trị VRAM Được Báo Cáo Trong Registry Windows
Hầu hết các thiết lập đồ họa tích hợp tự động điều chỉnh để sử dụng lượng RAM hệ thống cần thiết. Do đó, các chi tiết được báo cáo trong cửa sổ Adapter Properties mà chúng ta đã thảo luận ở trên thực sự không quá quan trọng đối với đồ họa tích hợp. Lượng Dedicated Video Memory (Bộ nhớ video chuyên dụng) được hiển thị chỉ là một giá trị “ảo” được cung cấp để các trò chơi thấy một cái gì đó khi chúng kiểm tra lượng VRAM bạn có.
Bạn có thể sửa đổi một giá trị trong Registry để thay đổi lượng VRAM mà hệ thống báo cáo cho các trò chơi. Điều này không thực sự tăng VRAM của bạn; nó chỉ điều chỉnh giá trị “ảo” đó. Nếu một trò chơi từ chối khởi động vì bạn “không có đủ VRAM”, việc tăng giá trị này có thể khắc phục được vấn đề.
Lưu ý quan trọng: Bạn có thể làm hỏng hệ thống nếu sửa đổi sai giá trị Registry, vì vậy hãy cẩn thận khi chỉnh sửa Registry.
Để thực hiện, hãy mở cửa sổ Registry Editor bằng cách gõ regedit vào Start Menu. Sau đó, điều hướng đến vị trí sau:
HKEY_LOCAL_MACHINESoftwareIntelNhấp chuột phải vào thư mục Intel ở bảng điều khiển bên trái và chọn New > Key. Đặt tên khóa này là GMM. Sau khi đã tạo, chọn thư mục GMM mới ở bên trái và nhấp chuột phải vào khoảng trống ở phía bên phải.
Chọn New > DWORD (32-bit) Value. Đặt tên cho giá trị này là DedicatedSegmentSize và gán cho nó một giá trị, đảm bảo chọn tùy chọn Decimal. Tính theo megabyte, giá trị tối thiểu là 0 (tắt mục nhập) và tối đa là 512. Đặt giá trị này, khởi động lại máy tính của bạn và xem liệu nó có giúp trò chơi chạy tốt hơn không. Nếu không, hãy thử một giá trị cao hơn và lặp lại.
Cần Bao Nhiêu VRAM? Hướng Dẫn Lựa Chọn Phù Hợp
Không có một con số VRAM hoàn hảo cho tất cả mọi người. Nếu bạn đã quyết định đến lúc nâng cấp, đây là một số hướng dẫn cơ bản về lượng VRAM tối thiểu mà card đồ họa tiếp theo của bạn nên có:
- 1+GB VRAM: Các card đồ họa cấp thấp nhất này mang lại hiệu suất tốt hơn đồ họa tích hợp, nhưng không thể xử lý hầu hết các trò chơi hiện đại ở cài đặt trên mức trung bình. Chỉ nên mua một card với lượng VRAM này nếu bạn muốn chơi các trò chơi cũ hơn không tương thích với đồ họa tích hợp. Chúng không được khuyến nghị cho công việc chỉnh sửa video hoặc thiết kế 3D.
- 4+GB VRAM: Mặc dù là một bước tiến so với đồ họa tích hợp, lượng VRAM này vẫn không đủ cho các trò chơi hiện đại. Đây là một phân khúc trung gian khó xử, nơi chúng không mang lại nhiều điều mà cấp độ trước không thể, nhưng bạn lại có thể nhận được nhiều giá trị hơn với mức chi phí tương tự ở cấp độ tiếp theo.
- 8+GB VRAM: Đây là mức đủ cho hầu hết các trò chơi ở độ phân giải 1080p, nhưng việc chuẩn bị cho tương lai với một lượng cao hơn là điều khôn ngoan hiện nay, vì 8GB đang dần trở nên quá ít cho các trò chơi hiện đại.
- 12+GB VRAM: Một mức cơ bản tốt cho trò chơi ở độ phân giải 1440p và là điểm tối ưu cho hầu hết mọi người. Nếu bạn không chơi ở 4K và không quá quan tâm đến việc “future-proof”, đây là một lựa chọn phù hợp.
- 16+GB VRAM: Đây là các card đồ họa cao cấp, cần thiết cho trò chơi ở độ phân giải 4K trở lên.
Bạn nên xem xét các nhận định trên một cách linh hoạt. Các nhà sản xuất card đồ họa thường tích hợp lượng VRAM phù hợp với sức mạnh của GPU. Do đó, một card đồ họa giá rẻ có GPU yếu sẽ có lượng VRAM tương ứng thấp, trong khi một card đồ họa cao cấp sẽ có nhiều VRAM hơn đáng kể. Nếu một GPU yếu không đủ mạnh để render video cần 16GB VRAM để lưu trữ, thì việc có nhiều VRAM như vậy trên card là lãng phí.
Các trường hợp cực đoan không phải là mối lo ngại với VRAM. Bạn không cần một card đồ họa hàng đầu trị giá 1.000 USD với 20GB VRAM để chơi các game platformer 2D indie. Bạn chỉ thực sự cần quan tâm đến việc nên chọn bao nhiêu VRAM khi một card bạn muốn mua có nhiều cấu hình VRAM khác nhau. VRAM không phải là yếu tố duy nhất quyết định hiệu năng của card đồ họa.
VRAM Trong Thực Tế: Tầm Quan Trọng và Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Khác
Hãy nhớ rằng, giống như RAM hệ thống thông thường, nhiều VRAM hơn không phải lúc nào cũng có nghĩa là hiệu suất tốt hơn. Nếu card của bạn có 12GB VRAM và bạn đang chơi một trò chơi chỉ sử dụng 6GB, việc nâng cấp lên card 16GB sẽ không mang lại bất kỳ hiệu ứng đáng chú ý nào.
Ngược lại, việc không có đủ VRAM là một vấn đề nghiêm trọng. Nếu VRAM bị đầy, hệ thống sẽ phải dựa vào RAM hệ thống tiêu chuẩn và hiệu suất sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Bạn sẽ phải chịu đựng tình trạng giảm tốc độ khung hình (FPS), lỗi pop-in texture (kết cấu vật thể xuất hiện đột ngột), và các hiệu ứng tiêu cực khác. Trong những trường hợp cực đoan, trò chơi có thể chậm đến mức không thể chơi được (bất kỳ thứ gì dưới 30FPS).
Hãy luôn nhớ rằng VRAM chỉ là một yếu tố trong tổng thể hiệu suất của hệ thống. Nếu bạn không có một CPU đủ mạnh, việc render video 4K sẽ mất rất nhiều thời gian. Thiếu RAM hệ thống sẽ ngăn bạn chạy nhiều chương trình cùng lúc một cách mượt mà, và việc sử dụng ổ cứng cơ học (HDD) thay vì ổ cứng thể rắn (SSD) sẽ hạn chế nghiêm trọng hiệu suất tổng thể của hệ thống. Hơn nữa, một số card đồ họa rẻ hơn vẫn sử dụng VRAM DDR3 chậm, vốn kém hơn nhiều so với GDDR6 (và các thế hệ sau này) được sử dụng trong các card hiện đại.
Cách tốt nhất để tìm hiểu card đồ họa cụ thể và lượng VRAM phù hợp với nhu cầu của bạn là tham khảo ý kiến của những người có kiến thức chuyên môn. Hãy hỏi một người bạn am hiểu về các card đồ họa mới nhất, hoặc đăng bài trên các diễn đàn công nghệ uy tín như Reddit hay Tom’s Hardware để hỏi xem một card cụ thể có phù hợp với nhu cầu của bạn hay không.
Để tăng hiệu suất đồ họa, bạn có thể sẽ cần nâng cấp card đồ họa, bộ xử lý và/hoặc RAM hệ thống trước tiên – vấn đề VRAM thường sẽ tự được giải quyết khi bạn đã nâng cấp các thành phần cốt lõi đó.
Cuộc cách mạng công nghệ luôn tiến về phía trước, và việc nắm bắt các kiến thức chuyên sâu như VRAM sẽ giúp bạn tận dụng tối đa sức mạnh của cỗ máy của mình. Hãy tiếp tục theo dõi Doisongcongnghe.net để cập nhật những thông tin công nghệ mới nhất và hữu ích nhất!
