Trong thế giới công nghệ luôn biến đổi không ngừng, tiếp thị đóng vai trò quan trọng trong việc đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng. Tuy nhiên, không phải lúc nào các thông điệp quảng cáo cũng rõ ràng và minh bạch. Trên thực tế, nhiều thuật ngữ công nghệ phổ biến được các nhà sản xuất và cung cấp dịch vụ sử dụng lại thường gây hiểu lầm, hoặc thậm chí là không đúng sự thật. Người dùng Việt Nam, với mong muốn sở hữu những sản phẩm và dịch vụ công nghệ tốt nhất, đôi khi vô tình rơi vào “bẫy” của những lời lẽ bóng bẩy này. Việc nhận diện và hiểu rõ bản chất của những thuật ngữ này không chỉ giúp bạn trở thành một người tiêu dùng thông thái hơn mà còn giúp bạn đưa ra các quyết định mua sắm sáng suốt, tránh lãng phí tiền bạc vào những giá trị không đúng như quảng cáo. Hãy cùng Doisongcongnghe.net khám phá những chiêu trò tiếp thị công nghệ phổ biến nhất mà bạn cần cảnh giác.
1. “Chuẩn Quân Đội” (Military-Grade) – Thực hư thế nào?
“Bảo vệ chuẩn quân đội” là một cụm từ thường xuyên được các nhà sản xuất vỏ điện thoại, phụ kiện bảo vệ hoặc các thiết bị cứng khác sử dụng để ngụ ý rằng sản phẩm của họ có thể chịu được những điều kiện khắc nghiệt như trong môi trường chiến đấu. Bạn cũng có thể nghe thấy thuật ngữ “mã hóa chuẩn quân đội” được dùng khi nói về một VPN (mạng riêng ảo) hay ứng dụng nhắn tin bảo mật, nhằm ám chỉ rằng dữ liệu của bạn được bảo vệ ở mức cao nhất.
Trong thực tế, cụm từ này hoàn toàn vô nghĩa vì nhiều lý do. Thứ nhất, không có một tiêu chuẩn “chuẩn quân đội” nào được công nhận rộng rãi. Bất kỳ công ty nào cũng có thể tự xưng là “chuẩn quân đội” bởi vì không có bài kiểm tra khách quan nào để chứng minh điều đó, giống như cách chúng ta kiểm tra khả năng kháng nước của một thiết bị.
Thứ hai, ý tưởng cho rằng “chuẩn quân đội” có nghĩa là chất lượng cao nhất tuyệt đối cũng không chính xác. Quân đội thường không tìm kiếm những thứ đắt tiền hay “tốt nhất” về mặt công nghệ; họ ưu tiên thiết bị phải bền bỉ, dễ sử dụng và đủ giá cả phải chăng để trang bị cho số lượng lớn người. Nhìn theo cách này, một chiếc vỏ điện thoại “chuẩn quân đội” sẽ có nghĩa là đáng tin cậy nhưng không nổi bật—không hẳn là tệ, nhưng không phải điều mà các nhà tiếp thị muốn truyền tải.
Khi áp dụng cho bảo mật phần mềm thay vì các vật phẩm vật lý, “mã hóa chuẩn quân đội” cũng gây hiểu lầm. Mã hóa mà quân đội sử dụng cho thông tin mật là cùng một loại mã hóa AES-128 hoặc AES-256 mà trình duyệt của bạn sử dụng để bảo mật đăng nhập vào các trang web nhạy cảm, hoặc các ứng dụng trò chuyện như WhatsApp sử dụng để mã hóa đầu cuối. Đây là những giao thức mã hóa tiêu chuẩn; không có gì đặc biệt khi quân đội sử dụng chúng cả.
2. “Chống Nước Tuyệt Đối” (Waterproof) – Cảnh giác với quảng cáo
Vì chất lỏng là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây hư hỏng thiết bị, việc sở hữu một chiếc điện thoại hoặc đồng hồ thông minh “chống nước tuyệt đối” nghe có vẻ là một ý tưởng tuyệt vời. Mặc dù thuật ngữ này không hoàn toàn sai, nhưng nó đi kèm với một lưu ý quan trọng: không có gì thực sự “chống nước tuyệt đối”. Trong những điều kiện phù hợp, nước vẫn có thể xâm nhập vào bất kỳ thiết bị nào.
Thuật ngữ chính xác hơn là “kháng nước” (water-resistant). Có một bài kiểm tra tiêu chuẩn được gọi là IP (International Protection) cho bạn biết mức độ chống bụi và kháng nước của thiết bị. Chữ số thứ hai cho biết mức độ kháng nước của thiết bị, từ mức thấp nhất là 0 (không kháng nước) đến mức cao nhất là 9 (kháng được tia nước nóng, áp suất cao).
Hầu hết các điện thoại thông minh đều có chỉ số IP kháng nước là 7 hoặc 8. Chỉ số IP7 có nghĩa là thiết bị có thể sống sót khi ngâm trong nước sâu một mét (3,3 feet) trong 30 phút, trong khi IP8 phải cao hơn thế và thường được nhà sản xuất chỉ định cụ thể.
Luôn tìm kiếm chỉ số IP, vì thuật ngữ “chống nước tuyệt đối” không có ý nghĩa tiêu chuẩn rõ ràng. Bạn cũng nên cảnh giác với những tuyên bố chung chung như “bơi lội thoải mái”, đặc biệt trên các thiết bị giá rẻ. Nếu công ty không nêu rõ chỉ số IP cụ thể, bạn nên cho rằng thiết bị đó sẽ không chịu được nước.
3. Giấy Phép “Trọn Đời” (Lifetime Licenses) – Cạm bẫy tiềm ẩn
Nhận được một giấy phép trả phí một lần cho một ứng dụng nghe có vẻ tuyệt vời, đặc biệt trong thời đại của các gói đăng ký liên tục. Tuy nhiên, mọi công ty đều mong muốn có doanh thu liên tục để hỗ trợ phát triển, vì vậy nếu mọi khách hàng chỉ trả tiền một lần cho cả đời, công ty có thể sẽ phá sản. Đây là lý do tại sao bạn thường thấy các ưu đãi “trọn đời” từ các công ty mới, những công ty có thể chưa nhận ra giá trị thấp mà điều này mang lại cho họ.
Khi bạn mua một giấy phép phần mềm, bạn đang nhận được chính xác những gì? Điều quan trọng nhất là “trọn đời” ở đây thường là “trọn đời” của phần mềm, chứ không phải của bạn. Chủ sở hữu có thể quyết định ngừng hoạt động ứng dụng bất cứ lúc nào, khiến giấy phép của bạn trở nên vô giá trị. Các gói đăng ký “trọn đời” khác có thể quy định trong điều khoản rằng chúng chỉ kéo dài một khoảng thời gian nhất định, hoặc bạn phải gia hạn chúng sau mỗi vài năm.
Ngay cả khi ứng dụng vẫn hoạt động, công ty đứng sau nó có thể áp dụng đủ loại thủ thuật để thoát khỏi cam kết. Sau khi VPNSecure được một chủ sở hữu mới mua lại, những người có giấy phép “trọn đời” đã được thông báo rằng các giấy phép này sẽ không còn được tôn trọng, và họ phải đăng ký một gói mới. Vào năm 2019, tôi đã mua giấy phép “trọn đời” cho ứng dụng email Mailbird, nhưng khi công ty phát hành Mailbird 3.0, tôi được thông báo rằng giấy phép của tôi không bao gồm phiên bản này. Tôi phải trả tiền cho một gói đăng ký mới nếu muốn sử dụng tất cả các tính năng của nó (nhiều tính năng trong số đó miễn phí ở phiên bản trước).
Hộp phần mềm Microsoft Office Home & Student trên bàn làm việc, minh họa cho giấy phép phần mềm
Là một ví dụ hiện đại, tôi đã tìm kiếm các VPN “trọn đời” và tìm thấy một ứng dụng có tên FastestVPN, mà tôi chưa từng nghe nói đến trước đây. Một dấu hiệu đáng ngờ ngay lập tức là đồng hồ đếm ngược giả trên trang chủ cho “ưu đãi” mới nhất của họ: một “ưu đãi độc quyền mừng năm mới” (vào tháng 5, khi tôi truy cập). Tôi đã kiểm tra điều khoản dịch vụ và không hề có đề cập nào về gói “trọn đời”, vì vậy không có gì đảm bảo thời gian ưu đãi này sẽ kéo dài bao lâu.
Giao diện trang web FastestVPN quảng cáo "Ưu đãi trọn đời" với đồng hồ đếm ngược, cho thấy chiêu trò tiếp thị không đúng sự thật
Tôi đã có một giấy phép trọn đời cho Malwarebytes cách đây khoảng 10 năm và nó vẫn được tôn trọng. Nhưng đó là trường hợp ngoại lệ và không phải điều bạn nên mong đợi. Bạn nên sử dụng bản dùng thử miễn phí hoặc đăng ký một tháng để xem liệu bạn có thích dịch vụ đó không, sau đó trả tiền hàng năm để nhận được chiết khấu.
4. Gói Cước “Không Giới Hạn” (Unlimited Plans) – Giới hạn ngầm
Tương tự như trường hợp trên, việc có dữ liệu di động hoặc dung lượng lưu trữ đám mây “không giới hạn” nghe có vẻ tuyệt vời, nhưng hầu như luôn có một giới hạn được ghi rõ trong các điều khoản nhỏ.
Hầu hết các gói điện thoại di động “không giới hạn” cung cấp cho bạn một ngân sách dữ liệu 5G nhất định, sau đó giảm đáng kể tốc độ khi bạn vượt qua ngưỡng này. Ví dụ, những người dùng gói thấp nhất của T-Mobile (Essentials) “có thể nhận thấy tốc độ thấp hơn so với các khách hàng khác và bị giảm thêm” khi họ đã sử dụng hơn 50GB dữ liệu trong một tháng.
Bạn cũng bị giới hạn xem video ở chất lượng 480p trong hầu hết các trường hợp, vì vậy bạn thậm chí không được chọn cách sử dụng dữ liệu “không giới hạn” của mình. Các gói “không giới hạn” của Verizon không bao gồm dữ liệu hotspot không giới hạn trừ khi bạn trả tiền cho gói cao cấp nhất—có nghĩa là bạn sẽ cần phân bổ việc sử dụng hotspot của mình một cách hợp lý.
Bảng giá các gói cước di động đắt đỏ của nhà mạng Verizon, minh họa cho chi phí ẩn trong các gói "không giới hạn"
Chỉ một tỷ lệ nhỏ người dùng sử dụng 50GB dữ liệu di động trong một tháng, vì vậy những giới hạn này có thể không làm phiền bạn. Nhưng như chúng ta đã thấy, bạn không nhận được chính xác những gì các khẩu hiệu hấp dẫn tuyên bố.
Điều này không chỉ giới hạn ở dữ liệu di động. OneDrive từng cung cấp dung lượng lưu trữ không giới hạn cho người đăng ký Office 365, nhưng đã thay đổi điều này vào năm 2015. Lý do được đưa ra là “một số lượng nhỏ người dùng” đã sao lưu toàn bộ bộ sưu tập phim vào OneDrive, chiếm hàng chục terabyte. Chỉ cần một vài người đi quá giới hạn đã chứng minh rằng gói này không “không giới hạn” như quảng cáo.
5. Thiết Bị “Miễn Phí” Từ Nhà Mạng (Free “On Us” Devices) – Cái giá phải trả
Các nhà mạng lớn liên tục quảng cáo rằng nếu bạn đăng ký một trong các gói cước của họ, họ sẽ tặng bạn một chiếc điện thoại “miễn phí”. Và mặc dù về mặt kỹ thuật, bạn thực sự nhận được một thiết bị mà không phải trả tiền mặt, nhưng các chi phí liên quan có nghĩa là bạn phải trả nhiều hơn tổng thể (và bị khóa vào dịch vụ của họ).
Các giao dịch “miễn phí” này thường hoàn lại chi phí của điện thoại dưới dạng tín dụng hóa đơn trong khoảng thời gian 24 hoặc 36 tháng. Mỗi tháng, bạn sẽ thấy một khoản phí cho điện thoại và một khoản hoàn trả tương ứng trên hóa đơn của mình, khiến chiếc điện thoại không tốn chi phí miễn là bạn duy trì dịch vụ trong toàn bộ thời gian.
Tuy nhiên, điều không rõ ràng là bạn cần đăng ký một trong những gói cước đắt tiền nhất để nhận được điện thoại “miễn phí”. Trang chủ của Verizon, ví dụ, quảng cáo “iPhone 16 Pro miễn phí”, với điều khoản nhỏ làm rõ rằng điều này chỉ áp dụng cho mẫu 128GB, bạn phải đăng ký gói Unlimited Ultimate cao cấp nhất (có giá ít nhất 90 đô la/tháng trước thuế và phí), và phải trao đổi một chiếc điện thoại từ các nhà sản xuất nhất định.
Quảng cáo "iPhone miễn phí" từ nhà mạng Verizon, cho thấy các điều kiện và chi phí đi kèm
Ngoài ra, công ty có quyền tăng phí hoặc chi phí dịch vụ trong suốt thời gian hợp đồng, vì vậy bạn bị mắc kẹt trong nhiều năm nếu họ muốn bạn trả thêm tiền. Và nếu bạn quyết định muốn chuyển sang nhà mạng khác, bạn phải trả hết chi phí của điện thoại và mất bất kỳ khoản tín dụng còn lại nào từ thiết bị “miễn phí”.
Thông thường, bạn sẽ tiết kiệm tiền và có nhiều sự linh hoạt hơn bằng cách mua điện thoại trực tiếp từ Apple hoặc nhà sản xuất khác (trả thẳng hoặc sử dụng gói trả góp), sau đó chọn một nhà mạng MVNO (Mobile Virtual Network Operator) giá rẻ hơn như Mint Mobile.
Các nhà tiếp thị sử dụng đủ loại thuật ngữ gây khó hiểu để khiến bạn chi tiêu nhiều tiền hơn dự định, không hiểu chính xác những gì bạn đang trả tiền, hoặc ràng buộc bạn vào các giao dịch mua trong tương lai. Nhiều thuật ngữ bạn thấy trong quảng cáo sản phẩm công nghệ và trên các trang mua hàng không có ý nghĩa rõ ràng hoặc hoàn toàn gây hiểu lầm.
Luôn đọc kỹ các điều khoản nhỏ để biết thêm chi tiết cụ thể, bởi vì họ mong đợi hầu hết mọi người sẽ đưa ra quyết định nhanh chóng chỉ dựa vào tên sản phẩm hoặc mặt trước của hộp. Bạn đã từng gặp phải chiêu trò tiếp thị nào khác chưa? Hãy chia sẻ kinh nghiệm của bạn ở phần bình luận bên dưới!
