Nếu bạn đã từng mệt mỏi với cảnh báo “Ổ cứng gần đầy” (Storage Almost Full), bạn không đơn độc. Ổ đĩa chính của tôi dường như đầy nhanh hơn tốc độ tôi có thể dọn dẹp, nhưng cuối cùng tôi đã giải quyết vấn đề này một cách triệt để mà không mất đi bất kỳ dữ liệu quan trọng nào. Việc quản lý không gian lưu trữ hiệu quả là chìa khóa để duy trì hiệu suất máy tính và điện thoại thông minh, đồng thời giúp bạn truy cập các tệp tin một cách dễ dàng. Dưới đây là bốn chiến lược đã giúp tôi tối ưu dung lượng ổ cứng, đảm bảo hệ thống luôn hoạt động trơn tru và dữ liệu được sắp xếp gọn gàng.
1. Nén và Lưu Trữ Tệp Ít Dùng vào Ổ Cứng Ngoài
Một trong những cách hiệu quả nhất để quản lý dung lượng ổ cứng là nén và lưu trữ các tệp mà tôi không thường xuyên truy cập. Thay vì xóa bỏ các dự án cũ, ảnh hay video, tôi nén chúng lại và chuyển sang các ổ đĩa cứng gắn ngoài. Điều này không chỉ giúp giải phóng bộ nhớ trên ổ đĩa chính mà còn bảo toàn các tệp quan trọng.
Để nén tệp, tôi chủ yếu sử dụng 7-Zip vì tỷ lệ nén cao, đặc biệt khi dùng định dạng 7z. Điều này tạo ra các tệp lưu trữ nhỏ hơn, giúp tiết kiệm không gian đĩa và tăng tốc độ truyền tệp. Điều tuyệt vời của 7-Zip là nó là phần mềm mã nguồn mở và miễn phí, với một cộng đồng lớn các nhà phát triển liên tục cải tiến. Tôi cũng dùng ZArchiver để tạo các tệp ZIP trên điện thoại Android trước khi chuyển chúng sang ổ cứng ngoài.
Giao diện phần mềm 7-Zip hiển thị quá trình nén và lưu trữ các tệp tin để giải phóng dung lượng ổ cứng.
Khi nén tệp trên các ổ đĩa ngoài, tôi đã học được cách tránh nén toàn bộ ổ đĩa. Mặc dù Windows có tùy chọn “nén ổ đĩa này để tiết kiệm không gian đĩa” trong thuộc tính ổ đĩa, tôi không khuyến nghị sử dụng nó trên ổ đĩa hệ thống chính vì có thể dẫn đến mất ổn định hệ thống và hiệu suất kém. Thay vào đó, tôi chọn nén từng thư mục và tệp riêng lẻ.
Đối với các tệp tôi hiếm khi truy cập nhưng muốn giữ lại (như kho lưu trữ dự án cũ hoặc ảnh gia đình), đây là những gì tôi làm:
- Tôi chọn các tệp muốn lưu trữ.
- Nhấp chuột phải và sử dụng tùy chọn Add to archive của 7-Zip.
- Chọn mức độ nén mạnh (tôi thường dùng Normal để cân bằng tốt giữa thời gian nén và kích thước tệp).
- Chuyển tệp đã nén sang bộ nhớ ngoài của tôi.
Tôi đã rút kinh nghiệm rằng không phải tất cả các loại tệp đều nén tốt như nhau. Các tệp đã được nén (như JPG, MP3 và hầu hết các định dạng video) sẽ không nén được nhiều hơn nữa. Ngược lại, tài liệu văn bản, tệp ảnh RAW và dữ liệu chưa nén thường nén cực kỳ hiệu quả.
Tôi cũng nhận thấy rằng việc tạo nhiều kho lưu trữ nhỏ thay vì một tệp khổng lồ sẽ thực tế hơn khi xử lý các bộ sưu tập tệp lớn. Bằng cách tổ chức các kho lưu trữ theo loại nội dung như hình ảnh, video hoặc tài liệu, tôi có thể nhanh chóng tìm thấy thứ mình cần mà không phải giải nén hoặc chuyển một kho lưu trữ lớn mỗi lần. Cách tiếp cận này giúp quản lý bản sao lưu dễ dàng hơn và tiết kiệm thời gian khi tôi cần truy cập các tệp cụ thể sau này.
2. Chuyển Toàn Bộ Tệp Lớn sang Hệ Thống Lưu Trữ Mạng (NAS)
Sau khi nén các tệp của mình, tôi có thể giữ chúng trên các ổ cứng gắn ngoài hoặc chuyển chúng sang NAS (Network Attached Storage) mà tôi đã tự xây dựng từ một chiếc laptop gaming cũ. Việc tạo một NAS cá nhân thật đáng ngạc nhiên khi khá đơn giản và là một trong những cách thực tế nhất để tái sử dụng chiếc laptop cũ đang hoạt động kém hiệu quả.
Hệ thống NAS của tôi chạy trên CPU Intel Core i5 thế hệ thứ 2 và 8GB RAM. Thay đổi phần cứng duy nhất là nâng cấp ổ đĩa lưu trữ. Đối với hệ điều hành, tôi đã cài đặt TrueNAS, cung cấp các tùy chọn linh hoạt để quản lý bộ nhớ và giao diện dễ sử dụng. Tất nhiên, bạn cũng có thể mua một NAS có sẵn để tiết kiệm thời gian thiết lập.
Việc chuyển tệp sang NAS của tôi rất đơn giản nhờ tính năng chia sẻ tệp qua mạng. Trên máy tính Windows, tôi sử dụng giao thức SMB (Server Message Block) tích hợp để truy cập các chia sẻ mạng TrueNAS trực tiếp qua File Explorer. Sự tích hợp này giúp việc làm việc với NAS giống như làm việc với bất kỳ thư mục nào khác trên máy tính của tôi, cho phép tôi kéo và thả các tệp lớn hoặc toàn bộ thư mục mà không gặp rắc rối. Đối với việc truyền từ điện thoại thông minh, tôi sử dụng CX File Explorer, kết nối với NAS bằng cùng giao thức SMB. Ứng dụng này cung cấp giao diện trực quan để duyệt và di chuyển tệp giữa điện thoại và NAS, giúp dễ dàng giải phóng ảnh, video hoặc tài liệu không dây.
Điều tôi thích nhất ở thiết lập NAS của mình là tính linh hoạt mà nó mang lại. Nó không chỉ đóng vai trò là bộ nhớ mở rộng, mà tôi còn cấu hình nó để chạy Plex Media Server, cung cấp cho tôi một nền tảng phát trực tuyến riêng tư. Hệ thống này sử dụng ít điện năng hơn đáng kể so với việc duy trì một máy tính để bàn hoạt động 24/7, đây là một điểm cộng lớn.
3. Sử Dụng Công Cụ Tìm Tệp Trùng Lặp để Loại Bỏ Dữ Liệu Thừa
Trước khi lưu trữ hoặc chuyển tệp, tôi luôn ưu tiên loại bỏ các tệp trùng lặp. Các tệp trùng lặp không chỉ chiếm dung lượng lưu trữ lớn mà còn làm giảm hiệu suất hệ thống bằng cách tạo ra dữ liệu không cần thiết để máy tính của bạn xử lý. Việc dọn dẹp các bản sao này là một bước quan trọng để tối ưu dung lượng ổ cứng.
Sau khi thử nhiều tùy chọn, tôi đã chọn TreeSize làm công cụ chính. TreeSize bao gồm một công cụ tìm tệp trùng lặp vừa đơn giản vừa hiệu quả. Tính năng tìm kiếm trùng lặp có thể được khởi động từ giao diện chính, cho phép bạn quét các ổ đĩa hoặc thư mục cụ thể để tìm các tệp thừa. Bạn cũng có thể chọn các bộ lọc so sánh khác nhau, chẳng hạn như tên, kích thước, ngày hoặc nội dung tệp bằng cách sử dụng checksum để có độ chính xác cao hơn. Mặc dù so sánh dựa trên checksum chậm hơn, nhưng nó đảm bảo rằng chỉ những bản sao thực sự mới được gắn cờ, giảm thiểu rủi ro dương tính giả.
Giao diện phần mềm TreeSize Professional hiển thị các tệp tin trùng lặp cần được loại bỏ để tối ưu dung lượng lưu trữ trên ổ đĩa.
Điều tôi thích ở TreeSize là các bộ lọc hữu ích của nó, cho phép tôi tìm kiếm các tệp có kích thước lớn hơn một mức nhất định hoặc các loại cụ thể, giúp quá trình nhanh hơn và có mục tiêu hơn. Khi các tệp trùng lặp đã được tìm thấy, tôi có thể xem xét kết quả, xem trước tệp và xóa hoặc lưu trữ chúng một cách an toàn.
Dưới đây là các quy tắc cơ bản tôi tuân thủ khi quét tìm các tệp trùng lặp:
- Không bao giờ quét các thư mục hệ thống (như Windows hoặc Program Files).
- Tập trung vào các thư mục chứa nhiều dữ liệu trước (Downloads, Documents, Pictures).
- Luôn xem trước tệp trước khi xóa để đảm bảo tôi giữ đúng phiên bản.
- Sử dụng bộ lọc để thu hẹp tìm kiếm theo loại tệp, kích thước hoặc ngày.
Bằng cách sử dụng công cụ tìm tệp trùng lặp, tôi đã tiết kiệm được một lượng lớn không gian lưu trữ bằng cách loại bỏ các ảnh, tệp tải xuống và các bản sao lưu trùng lặp mà tôi đã quên mất.
4. Tận Dụng Tính Năng Storage Sense Của Windows Để Dọn Dẹp Tự Động
Storage Sense là một trong những tính năng của Windows nên luôn được bật theo mặc định. Công cụ tự động này giúp ngăn chặn các tình huống khẩn cấp về dung lượng lưu trữ bằng cách dọn dẹp các tệp không cần thiết trước khi ổ đĩa của tôi đạt đến dung lượng giới hạn. Đây là một cách tuyệt vời để duy trì dung lượng ổ cứng tối ưu mà không cần can thiệp thủ công thường xuyên.
Storage Sense hoạt động trên ổ đĩa hệ thống của bạn (thường là C:) và có thể được cấu hình để chạy tự động khi thiết bị của bạn còn ít dung lượng đĩa. Để bật nó, tôi vào Settings (Cài đặt) > System (Hệ thống) > Storage (Bộ nhớ) và chuyển nút Storage Sense sang On (Bật).
Cài đặt Storage Sense trong Windows hiển thị tùy chọn bật tính năng dọn dẹp không gian lưu trữ tự động khi dung lượng ổ cứng thấp.
Điều làm cho Storage Sense đặc biệt hữu ích là khả năng nhắm mục tiêu vào các loại tệp cụ thể. Tôi đã cấu hình nó để tập trung vào:
- Các tệp tạm thời và Thùng rác (dọn dẹp tự động sau 30 ngày).
- Các tệp đã tải xuống chưa được sửa đổi trong 60 ngày.
- Các bản cài đặt Windows trước đó (có thể chiếm hơn 20GB sau các bản cập nhật).
Tôi đặc biệt thích rằng Storage Sense không xâm phạm. Nó sẽ không chạm vào các tệp hoặc ứng dụng thiết yếu của bạn vì nó chỉ xóa các tệp tạm thời và các mục an toàn để xóa. Đối với những người lo lắng về việc vô tình mất các tệp tải xuống quan trọng, bạn có thể loại trừ các thư mục cụ thể khỏi việc dọn dẹp tự động hoặc điều chỉnh cài đặt thời gian theo sở thích của mình.
Trên hệ thống của tôi, tôi nhận thấy rằng việc dọn dẹp Storage Sense thường xuyên ngăn chặn tình trạng giảm hiệu suất đột ngột thường xảy ra khi ổ đĩa của tôi gần đạt dung lượng tối đa. Cách tiếp cận chủ động này có nghĩa là tôi hiếm khi thấy các cảnh báo “dung lượng đĩa thấp” nữa, và máy tính của tôi duy trì hiệu suất ổn định.
Bằng cách triển khai bốn chiến lược này, tôi đã thay đổi tình hình lưu trữ của mình từ việc liên tục lo lắng về không gian thành một hệ thống hợp lý, đáng tin cậy giúp các tệp quan trọng của tôi an toàn và dễ truy cập. Với các công cụ và thói quen đúng đắn, việc quản lý dung lượng ổ cứng không còn là một việc vặt – nó chỉ là một phần trong thói quen của tôi, và ổ đĩa của tôi chưa bao giờ bị đầy kể từ đó. Hãy thử áp dụng các phương pháp này để tối ưu không gian lưu trữ và nâng cao trải nghiệm sử dụng thiết bị công nghệ của bạn!
