Trong suốt những năm qua, hệ điều hành Windows đã có rất nhiều thay đổi và nâng cấp đáng kể. Tuy nhiên, một số công cụ cổ điển tích hợp sẵn của nó vẫn tồn tại và chứng minh giá trị vượt thời gian. Từ việc theo dõi hiệu suất hệ thống đến những tinh chỉnh nhanh chóng, những tiện ích này vẫn giữ nguyên độ hữu ích như nhiều năm trước, thậm chí trên các phiên bản Windows hiện đại như Windows 11. Chúng không chỉ đơn thuần là những di sản từ quá khứ, mà còn là những trợ thủ đắc lực giúp người dùng quản lý và tối ưu hóa trải nghiệm sử dụng máy tính.
Dưới đây là 9 công cụ kinh điển của Windows mà bạn có thể đã bỏ qua, nhưng chắc chắn sẽ mang lại giá trị đáng kể trong công việc và cuộc sống hàng ngày. Khám phá những tiện ích này sẽ giúp bạn tận dụng tối đa sức mạnh của chiếc PC chạy Windows của mình.
9. Dọn Dẹp Ổ Đĩa (Disk Cleanup)
Giao diện công cụ Dọn Dẹp Ổ Đĩa (Disk Cleanup) trên Windows, cho phép người dùng giải phóng dung lượng bộ nhớ.
Mặc dù Windows 11 cho phép bạn xóa các tệp tạm thời từ ứng dụng Cài đặt (Settings) và thậm chí bật Storage Sense để tự động hóa các tác vụ dọn dẹp, giúp bạn không bao giờ lo thiếu dung lượng lưu trữ, nhưng Dọn Dẹp Ổ Đĩa (Disk Cleanup) vẫn là một công cụ đáng tin cậy cho những ai yêu thích giao diện đơn giản, dễ sử dụng. Tiện ích này cung cấp một cái nhìn chi tiết về những gì đang chiếm dụng không gian trên ổ đĩa của bạn, bao gồm các tệp tạm thời, nhật ký lỗi hệ thống, hình thu nhỏ (thumbnails), và nhiều hơn nữa. Mỗi mục đều đi kèm với mô tả ngắn gọn, giúp bạn luôn biết mình sắp xóa những gì.
Bạn thậm chí có thể sử dụng công cụ này để xóa tất cả các điểm khôi phục trừ điểm gần nhất trên PC của mình. Nhìn chung, đây là một cách tuyệt vời để giải phóng dung lượng lưu trữ mà không lo xóa nhầm bất kỳ dữ liệu quan trọng nào.
8. Lịch Sử Tệp (File History)
Màn hình hiển thị quá trình sử dụng tính năng Lịch Sử Tệp (File History) để khôi phục một tệp PowerPoint bị mất hoặc bị ghi đè.
Có rất nhiều cách để sao lưu dữ liệu trên PC chạy Windows, nhưng nếu bạn không cần một bản sao lưu toàn bộ hệ thống hoặc lưu trữ đám mây, Lịch Sử Tệp (File History) cung cấp một giải pháp đơn giản hơn nhiều. Công cụ này tự động lưu bản sao của các tệp từ các vị trí quan trọng như thư viện của bạn, màn hình nền, danh bạ và mục yêu thích vào một ổ đĩa ngoài hoặc vị trí mạng.
Không giống như các dịch vụ đồng bộ hóa đám mây cập nhật theo thời gian thực, Lịch Sử Tệp chạy theo các khoảng thời gian đã định. Điều này giúp nó tiêu tốn ít tài nguyên hệ thống hơn nhưng vẫn mang lại sự an tâm cho người dùng. Bạn có thể loại trừ các thư mục không muốn sao lưu, thêm các thư mục khác mà bạn muốn, và thậm chí tinh chỉnh tần suất tạo bản sao lưu. Sau đó, nếu bạn vô tình xóa một tệp hoặc ghi đè lên nội dung quan trọng, bạn có thể dễ dàng khôi phục phiên bản trước đó bằng Lịch Sử Tệp.
7. Hỗ Trợ Nhanh (Quick Assist)
Giao diện ứng dụng Hỗ Trợ Nhanh (Quick Assist) trên Windows 11, hiển thị tùy chọn 'Nhận trợ giúp' và 'Trợ giúp ai đó'.
Hỗ Trợ Nhanh (Quick Assist) là một công cụ mà có thể bạn không cần dùng đến hàng ngày, nhưng khi cần, bạn sẽ rất vui vì nó được tích hợp sẵn. Việc sử dụng nó rất đơn giản: khi bạn bè, thành viên gia đình hoặc đồng nghiệp cần giúp đỡ với PC của họ, bạn có thể sử dụng Quick Assist để dễ dàng kết nối với thiết bị Windows của họ và cung cấp hỗ trợ trực tiếp.
Vì nó được tích hợp sẵn trong Windows, không cần phải tải xuống hoặc thiết lập các công cụ máy tính từ xa của bên thứ ba như AnyDesk hay TeamViewer. Cả bạn và người kia đều có thể đơn giản khởi chạy Quick Assist, nhập mã bảo mật và bắt đầu trong vài giây. Người hỗ trợ chọn “Trợ giúp ai đó” (Help someone) để tạo mã bảo mật, trong khi người được giúp nhập mã đó vào mục “Nhận trợ giúp” (Get help). Khi đã kết nối, người hỗ trợ có thể điều khiển máy tính của người kia và sử dụng các công cụ như con trỏ laser, chú thích và trò chuyện để hướng dẫn bạn bè khắc phục sự cố.
6. Bảng Ký Tự (Character Map)
Bảng Ký Tự (Character Map) trên Windows 11, hiển thị nhiều loại ký tự đặc biệt có thể sao chép và sử dụng.
Bàn phím của bạn có lẽ đã có đủ các chữ cái, số cơ bản và một vài ký hiệu. Nhưng còn những ký tự đặc biệt mà bạn thỉnh thoảng cần, như ©, ™, hoặc œ thì sao? Nếu may mắn, ứng dụng hoặc trang web bạn đang sử dụng có thể có công cụ cho phép bạn chèn chúng. Nhưng nếu không, bạn có thể sử dụng Bảng Ký Tự (Character Map) để tìm chính xác những gì bạn cần.
Bạn có thể mở công cụ này bằng menu tìm kiếm của Windows. Sau đó, chọn một phông chữ, cuộn qua lưới các ký tự và nhấp đúp vào những ký tự bạn muốn sử dụng. Chúng sẽ xuất hiện trong một hộp văn bản nơi bạn có thể sao chép chúng vào bộ nhớ đệm và dán vào bất cứ đâu bạn muốn. Nó đặc biệt tiện dụng khi bạn đang làm việc với các tài liệu kỹ thuật, viết sáng tạo hoặc nội dung đa ngôn ngữ. Nếu bạn không muốn mở Bảng Ký Tự mỗi lần, bạn có thể sử dụng mã Alt của Windows để chèn các ký tự đặc biệt nhanh hơn nữa.
5. Giám Sát Tài Nguyên (Resource Monitor)
Giám sát Tài nguyên (Resource Monitor) trên Windows 11 hiển thị mức sử dụng mạng theo thời gian thực cho các tiến trình đang chạy.
Nếu máy tính của bạn đột nhiên chạy chậm mà bạn không rõ lý do, Giám Sát Tài Nguyên (Resource Monitor) là công cụ bạn cần tìm đến. Trong khi Trình Quản lý Tác vụ (Task Manager) cung cấp cái nhìn tổng quan nhanh chóng, Resource Monitor đi sâu hơn nhiều và cho phép bạn theo dõi việc sử dụng hệ thống theo thời gian thực.
Bạn có thể thấy chính xác mỗi tiến trình đang sử dụng bao nhiêu tài nguyên CPU, bộ nhớ (RAM), ổ đĩa và mạng. Chuyển đổi giữa các tab để xác định ứng dụng nào đang chiếm nhiều tài nguyên nhất, phát hiện các tiến trình nền không cần thiết hoặc theo dõi hoạt động mạng nếu có điều gì đó bất thường. Chẳng hạn, bạn có thể sử dụng tab “Bộ nhớ” (Memory) để xem chính xác mỗi tiến trình đang sử dụng bao nhiêu RAM và phát hiện các trường hợp rò rỉ bộ nhớ tiềm ẩn. Và nếu các tệp của bạn mất quá nhiều thời gian để mở hoặc lưu, tab “Ổ đĩa” (Disk) có thể giúp bạn xác định tiến trình nào đang gây áp lực lên ổ đĩa lưu trữ.
4. Giám Sát Độ Tin Cậy (Windows Reliability Monitor)
Cửa sổ Giám Sát Độ Tin Cậy (Reliability Monitor) trên Windows 11, thể hiện lịch sử ổn định của hệ thống theo thời gian.
Giám Sát Độ Tin Cậy (Reliability Monitor) có thể không nổi tiếng bằng Task Manager hay Performance Monitor, nhưng nó lại vô cùng hữu ích. Nếu bạn đã từng muốn có một báo cáo nhanh về tình trạng sức khỏe của PC, đây chính là công cụ để sử dụng. Reliability Monitor cung cấp một dòng thời gian trực quan, rõ ràng về sự ổn định của hệ thống bạn. Nó hiển thị một biểu đồ hàng ngày theo dõi tình trạng sức khỏe hệ thống, làm nổi bật các sự kiện quan trọng, cảnh báo và cập nhật thành công bằng các biểu tượng dễ hiểu. Bạn có thể nhấp vào bất kỳ điểm nào trên dòng thời gian để xem chính xác điều gì đã xảy ra vào ngày đó.
Ngoài ra, mỗi ngày được đánh dấu trên biểu đồ với chỉ số ổn định từ 1 đến 10 để cung cấp cho bạn một cái nhìn tổng quan nhanh chóng về việc máy của bạn đã hoạt động trơn tru như thế nào.
3. Ảnh Legacy (Photos Legacy)
Tab chỉnh sửa video của ứng dụng Ảnh Legacy (Photos Legacy) trên Windows 11, hiển thị các tùy chọn chỉnh sửa cơ bản.
Ứng dụng Ảnh (Photos) mới trong Windows 11 đi kèm với một số tính năng ấn tượng, như nhận dạng văn bản OCR, đồng bộ iCloud và thậm chí các công cụ hỗ trợ AI như xóa tạo sinh. Nhưng Microsoft vẫn giữ lại ứng dụng Ảnh cũ, và có một vài lý do chính đáng để sử dụng nó.
Đầu tiên, nó ít gây xao nhãng hơn, vì nó không bao gồm bất kỳ tính năng nâng cao nào có trong ứng dụng Ảnh mới. Thứ hai, nó cung cấp một trình chỉnh sửa video tích hợp cho phép bạn cắt, chia và kết hợp các clip, cũng như thêm bộ lọc, hiệu ứng và nhạc nền. Mặc dù không thể thay thế các công cụ chỉnh sửa video chuyên dụng, nhưng đối với các chỉnh sửa cơ bản, nó hoàn toàn có thể hoàn thành công việc.
Không giống như các công cụ khác trong danh sách này, Photos Legacy không được cài đặt sẵn trên Windows 11. Để sử dụng nó, bạn sẽ cần tải xuống từ menu cài đặt trong ứng dụng Ảnh mới (trong mục “Photos Legacy”) hoặc trực tiếp từ Microsoft Store.
2. Windows Media Player Legacy
Ứng dụng Windows Media Player Legacy trên Windows 11, hiển thị giao diện cổ điển quen thuộc với các tùy chọn phát nhạc và video.
Trước khi các playlist Spotify và luồng YouTube chiếm lĩnh thị trường, Windows Media Player là cách để thưởng thức âm nhạc và video trên PC. Và trong khi Microsoft đã giới thiệu một Media Player hiện đại hơn trong Windows 11, phiên bản Windows Media Player Legacy cổ điển vẫn còn hiện diện.
Phiên bản cũ này tập trung vào tốc độ, sự đơn giản và tính quen thuộc. Một trong những lợi thế lớn nhất của nó là khả năng tương thích; nó hỗ trợ nhiều định dạng tệp và codec cũ hơn mà ứng dụng mới có thể gặp khó khăn. Vì vậy, nếu bạn có bộ sưu tập các tệp âm thanh cổ điển hoặc định dạng đặc biệt, rất có thể trình phát này có thể xử lý chúng dễ dàng. Ứng dụng cũng hỗ trợ các tính năng cổ điển như visualizations (hiệu ứng hình ảnh khi phát nhạc), rip CD, quản lý danh sách phát và thậm chí ghi đĩa CD âm thanh.
1. Control Panel (Bảng Điều Khiển)
Cửa sổ Bảng Điều Khiển (Control Panel) hiển thị tất cả các mục trên Windows 11, cung cấp quyền truy cập toàn diện vào các cài đặt hệ thống.
Nếu có một công cụ kế thừa mà những người dùng Windows thành thạo vẫn yêu thích, đó chính là Bảng Điều Khiển (Control Panel). Chắc chắn, ứng dụng Cài đặt (Settings) hiện nay đã bao gồm hầu hết các tính năng thiết yếu, nhưng nó vẫn chưa phải là một sự thay thế hoàn chỉnh.
Một lý do khiến mọi người tiếp tục tìm đến Control Panel là sự trực quan của nó. Trong khi ứng dụng Settings có giao diện hiện đại, bạn thường sẽ phải “đào bới” qua các menu chỉ để tinh chỉnh một thứ đơn giản, như thay đổi cài đặt bộ điều hợp mạng hoặc điều chỉnh thiết bị âm thanh của bạn. Trên thực tế, đối với nhiều tác vụ nâng cao, như quản lý tùy chọn nguồn, truy cập Lịch Sử Tệp hoặc khởi chạy Khôi phục Hệ thống (System Restore), Windows vẫn chuyển hướng bạn trở lại Control Panel. Đó là lý do tại sao, đối với nhiều người, việc sử dụng Control Panel ngay từ đầu có ý nghĩa hơn.
Hầu hết các công cụ này vẫn còn tồn tại trong Windows không phải vì sự hoài niệm, mà vì chúng tiếp tục hoàn thành tốt công việc của mình. Bạn có thể không sử dụng chúng thường xuyên như File Explorer hay Command Prompt, nên chúng rất dễ bị bỏ qua – nhưng việc biết chúng ở đó và cách sử dụng chúng có thể tạo ra sự khác biệt lớn khi bạn thực sự cần đến. Tất cả những gì bạn phải làm là tìm kiếm chúng.
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về những công cụ Windows kinh điển này và cách bạn đã tận dụng chúng trong công việc hàng ngày! Đừng quên theo dõi doisongcongnghe.net để cập nhật thêm nhiều kiến thức công nghệ hữu ích khác.
